Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un ziyaret düzenlediği ve ülkesinin Pasifik Okyanusu’nun güneydoğusunda yer alan özerk bölgesi Yeni Kaledonya Adası bağımsızlık taleplerini sık sık dillendirilmesi nedeniyle Paris yönetiminin yumuşak karnı olarak biliniyor.
Göreve geldiğinden bu yana 5 yıl sonra buraya ikinci ziyaretini yapan Macron, yaklaşık 300 bin kişinin yaşadığı ve burada en fazla nüfusa sahip yerli halk Kanaklar’ın diyarı olarak anılan Ada’da dün başladığı resmi temaslarını 26 Temmuz’a kadar sürdürecek.
Elysee Sarayı’nın açıklamasına göre, Fransa’dan bağımsızlık için çok sayıda referandum düzenlenen Ada’da Macron, farklı siyasi tarafların yanı sıra bağımsızlık yanlıları ile Fransa taraftarlarıyla görüşmeler gerçekleştirecek.
Ada’nın “tartışmalı geleceği”
Kendi iç işlerinde özerk olan ve Noumea isminde başkenti bulunan Yeni Kaledonya, dış işlerde Fransa Anayasası’na göre yönetiliyor.
Fransa’nın 1853’te ilhak ettiği ve 1946’ya kadar sömürge toprağı olarak yönettiği Ada, 2003’e kadar da Fransa Denizaşırı Bölgeler Topluluğu içerisinde yer aldı.
Yeni Kaledonya, 2003’te gerçekleştirilen anayasa değişikliği sonucu Fransa’ya bağlı özerk bir bölge oldu.
Ada’da 2018, 2020 ve 2021’de olmak üzere toplam 3 kez bağımsızlık için referandum düzenlense de bağımsızlık yanlılarının oylarının yüzde 50’yi geçmemesi nedeniyle sandıktan hep “hayır” oyu çıktı.
Ancak son bağımsızlık referandumundan kısa bir süre sonra Yeni Kaledonya’daki siyasi aktörler arasındaki diyalog sekteye uğrayınca Ada’nın geleceği tekrardan tartışmaya açıldı.
Ülkenin bağımsızlığını savunan Kanak Sosyalist Ulusal Kurtuluş Cephesi (FLNKS), düzenlenen referandumlara, Fransa’nın etkisiyle sonuçlandığı ve bağımsız şekilde yapılmadığı gerekçesiyle itiraz ediyor.
Son referandumu boykot ederek sandığa gitmeme kararı alan FLNKS, Kovid-19 salgınının etkisinden daha uzak bir tarihte referandum yapılması mücadelesi verdi.
Kanaklar ayrıca 2021’deki referandumun yeniden düzenlenmesi için Uluslararası Adalet Divanına temyiz başvurusunda bulundu.
Fransa, Ada’daki nüfuzunu korumak amacıyla İçişleri Bakanı Gerald Darmanin, bağımsızlık yanlıları ile hükümet taraftarlarını masaya oturtmak için son dönemde 3 kez ziyaret gerçekleştirse de bunu başaramadı.
Fransa için Nikel kaynağı
Dünya nikel rezervinin yüzde 10’undan fazlasına ev sahipliği yapan Ada, Fransa’nın Hint-Pasifik’te Çin ile rekabet halinde olması nedeniyle siyasi statüsü kadar yer altı kaynakları açısından da önem taşıyor.
Kanaklar’ın Çin ile ticari ilişkilerini geliştirmek istemesi karşısında Fransa, 2015’te nikel madeninin Pekin’e transferine ipotek koymak istemişti.
Fransa, Çin’e alan açmamak için son 6 yıl içinde yaklaşık 2 milyar avro krediyi Ada’ya serbest bıraktı.
Tartışmalı son referandum
Yeni Kaledonya halkı, 2021’de “Fransa’nın bir parçası veya bağımsız bir ülke olmak” arasında tercih yapmak için sandık başına gitti.
Seçmenlerin yüzde 96,49’unun bağımsızlığa “hayır” dediği referandumda, katılım oranı ise rekor düşüşle yüzde 43,90 olarak kayıtlara geçti.
18 bin 576 kilometrekare yüz ölçümüne sahip Yeni Kaledonya’da nüfusun yüzde 44’ünü oluşturan Kanaklar’ın seçim boykotu, bu oranın düşmesinde etkili oldu.
